6148
X

راه آهن

زیرساخت‌ها راه آهن

آخرین وضعیت راه آهن

0کیلومتر 

در دست بهره برداری

0کیلومتر 

در دست مطالعه

0کیلومتر 

در دست اجرا

مقدمه

راه‌آهن به عنوان وسيله‌اي براي حمل و نقل عمومي اختراع جرج استيونسن است كه نخستين بار در سال 1825 بين دو شهر انگلستان استاكتون- دارلينگتون به راه افتاد. از 1825 به بعد تا زماني كه راه‌آهن به ايران برسد چند سال طول كشيد. در واقع از زمان وزارت اميركبير به بعد به سبب رسيدن آوازه راه‌آهن به ايران، دولت در تلاش بود كه اين تكنولوژي را به دست آورد. ایجاد راه آهن درایران همواره یکی از آرزوهای بزرگ و ملی محسوب می شد و پس از حدود نیم قرن کوشش تحقق این آرزوی ملی تا سال 1306 به طول انجامید. در23 مهرماه 1306 اولین کلنگ ساختمان سراسری درتهران محل فعلی ایستگاه تهران برزمین زده شد و از همان وقت رسما ساختمان راه آهن از سه نقطه جنوب - مرکز - شمال آغاز گردید. ).

تعریف راه آهن
 

راه‌آهن یا ترابری ریلی یک روش ترابری هدایت شده بر روی زمین است. راه‌آهن برای قطارها طراحی شده تا بدین‌وسیله بتوان مسافر و کالا جابه‌جا کرد. راه‌آهن دو ریل هم‌راستا دارد که معمولاً از فولاد است. این ریل‌ها با ریل‌بند (تراورس)های چوبی یا بتنی (و در گذشته فولادی) به هم پیوسته می‌شوند که این ریل‌بندها، ریل‌ها را در بازه‌ای یکسان از همدیگر نگه می‌دارد.

 

تاریخچه ساخت راه آهن

در کشور ما ساخت راه آهن سراسری از سال ۱۲۹۱ آغاز و تا انقلاب اسلامی ۴۵۶۵ کیلومتر ( به طور متوسط سالانه ۸۰ کیلومتر) راه آهن ساخته شده که متناسب با نیازهای کشور نبوده است . پس از انقلاب اسلامی و گذر از دوره جنگ تحمیلی ، ساخت راه آهن با شتاب روز افزون در دست انجام است و تاکنون ۵۲۹۹ کیلومتر ( به طور متوسط سالانه ۲۱۶ کیلومتر ) به شبکه ریلی کشور اضافه شده است .

برنامه ها ، اهداف کیفی و برنامه های بلند مدت راه آهن

  • اتصال مبادی ورودی و خروجی به شبکه راه آهن به منظور ایجاد زمینه صادرات ، واردات و ترانزیت مسافر و بار کشورهای منطقه ( که شامل اتصال به شبکه راه آهن کشورهای همسایه هم خواهد شد)
  • احداث محورهایی که ضمن کامل کردن شبکه راه آهن، مسافت و زمان حمل ونقل را کاهش می دهند
  • احداث راه آهن شمال - جنوب
  • رفع تنگناهای راه آهن موجود از طریق دو خطه نمودن خطوط یا روشهای متداول دیگر
  • برقی نمودن بعضی از خطوط راه آهن
  • اتصال معادن و بنادر مهم کشور به شبکه راه آهن
  • اتصال مراکز مهم تولیدی ، صنعتی و کشاورزی به شبکه راه آهن
  • اتصال مراکز استانها به شبکه راه آهن
 
 
اصطلاحات راهسازی
 
  • ریل بند یا تراورس (به انگلیسی: Railroad tie) به تکیه‌گاه بتونی یا چوبی یا فولادی می‌گویند که ریلها روی آن بسته می‌شود. در گذشته‌ای نه چندان دور، ریل بندهای فولادی بیشترین مورد استفاده را در راه آهن داشته‌اند. به دلیل هزینه زیاد تولید و عمر مفید کمتر این نوع از ریل بندها امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریل بندهای چوبی از لحاظ نرمی و سهولت تردد قطارها، مزیت بسیاری بر انواع دیگر دارند؛ ولی این گونه ریل بند هزینه‌های تولید زیادی داشته و بیشتر در کشورهایی استفاده می‌شوند که تولید چوب مناسب ارزان‌تر است.
  • ایستگاه چندگانه: هنگامی که یک سامانه ی ترابری بیش از یک شیوه ترابری را در بر بگیرد، به آن چندگانه می‌گویند. برای مثال، ایستگاهی که امکان جابجایی از اتوبوس‌ها به قطارها را فراهم می‌کند یک ایستگاه چندگانه نامیده می‌شود.
  • ایمَن‌گاه: ایمَن‌گاه یا نُقطه اَمان محدوده امنی است برای توقف قطار برای جلوگیری از برخورد آن با قطارهای در حال حرکت. در ایمن‌گاه‌ها گاه نگهداری، تعمیر و سوخت‌گیری نیز انجام می‌شود.
 
 
 
  • پارسَنگ: پارسَنگ یا بالاست (به انگلیسی: Track ballast) قطعات شکسته شده سنگ است که روی بستر راه آهن ریخته می‌شود تا از لغزیدن خط آهن جلوگیری کرده و ایجاد تعادل برای ریل‌ها کند. پارسنگ‌ها همچنین آب‌های بارشی را رد می‌کنند و باعث زهکشی مسیر راه آهن می‌شوند. نوعی از خطوط آهن هم هست که در آنها پارسنگ بکار نرفته و به خط آهن بی‌پارسنگ معروفند.
  • سوزن ریل (به انگلیسی: Railroad switch) یک وسیله مکانیکی است که به ماشین‌های ریلی امکان تغییر از یک مسیر به مسیر دیگر را در تقاطع‌ها فراهم می‌سازد.
  • سینی دوار: به صفحه‌ای فلزی که برای تغییر سمت و سوی لوکوموتیو یا انتقال آن به خطوط گوناگون ریلی بکار می‌رود سینی دَوّار می‌گویند. ‌سی صرفه‌جویی سوخت در پی دارد
  • خطوط راه آهن: مجموعه اي متشكل از دو ريل موازي كه توسط اتصالات و ادوات اختصاصي بر روي بستر زيرسازي شده و به منظور عبور و مرور وسايل نقليه ريلي احداث مي شود
  • خطوط اصلي راه آهن: خطوطی هستند که مستقيما در امتداد خطوط ، بين دو ايستگاه طرفين واقع شده اند.
  • خطوط فرعي راه آهن: خطوطي كه در ايستگاههاي تشكيلاتي راه آهن ، براي قطارها مورد استفاده قرار مي گيرند .
  • راه آهن دوخطه راه آهن: به راه آهنی اطلاق می شود که در حد فاصل ایستگاه های آن دو خط جهت رفت و برگشت قطارها احداث گردد
 
 
 
سال 1401 1400 1399 1398 1397 1396 1395 1394 1393 1392 1391 1390 1389 1388 1387 1386 1385 1384
کیلومتر 120 248 300 220 180 510 200 175 162 122 110 166 107 257 195 131 241 229

آخرین به‌روزرسانی این صفحه: دوشنبه 23 مهر 1403 08:47