قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و نقش مهم ایران در اتصال آسیای میانه به آب‌های بین‌المللی و اروپا باعث شده حمل و نقل ریلی بین‌المللی از طریق ایران مورد توجه بسیاری از کشورهای همسایه قرار گیرد.

خط آهن گرگان- اینچه برون، اترک-برکت را می‌توان یکی از مسیرهایی دانست که نقش مهمی در پیشرفت ترانزیت ریلی بین کشورهای قزاقستان، ترکمنستان و ایران ایفا می‌کند، طول این خط آهن حدود 926 کیلومتر است که 146 کیلومتر آن در قزاقستان، 700 کیلومتر آن در ترکمنستان و 80کیلومتر آن در ایران قرار دارد. راه‌آهن گمرک اینچه برون بخشی از این پروژه بزرگ است که کشورهای آسایی میانه را از طریق راه‌آهن داخلی ایران به خلیج فارس منتقل می‌کند.

در کنار این خط آهن، خطوط ریلی دیگری نیز در سال‌های گذشته فعال شده‌اند که اهداف توریستی را نیز مدنظر قرار داده و در خطوط خود جایی را برای قطارهای مسافری در نظر گرفته‌اند.

راه‌آهن ایران با همکاری راه آهن سوریه و ترکیه‌ و در پی توافقات صورت گرفته از سوی مقامات عالی کشورهای مزبور، نسبت به راه‌اندازی دو خط قطار بین‌المللی تهران- دمشق و تهران- استانبول اقدام کرده است. این قطارها از اسفند سال 1379 با هدف گسترش روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بین این کشورها و تامین رفاه و راحتی سفر برای ایرانگردی و جهانگردی در مسیر سفر قرار گرفتند.

ایمنی، آسایش، ارزانی و جاذبه‌های طبیعت بین‌راه قطارها از مزایای این مسیرهاست و طبق آمار در سال‌های گذشته مورد استقبال مسافران نیز قرار گرفته است.

در حال حاضر در این دو مسیر اصلی بین‌المللی راه‌آهن ایران توان زیربنایی جابجایی مسافران را دارد، هرچند مشکلات امنیتی اخیر سوریه یکی از این دو خط را به حالت تعطیلی درآورده است، اما به محض فراهم شدن شرایط، این مسیر بار دیگر فعال خواهد شد.

قطار مسافری تهران دمشق از تهران به سمت پایتخت سوریه حرکت می‌کند و پس از طی کردن 2347 کیلومتر مسیر و عبور از خا ک‌های‌ ایران، ترکیه و سوریه به مقصد می‌رسد. این قطار مسافری که برای رسیدن به مقصد 62ساعت )بیش از دو روز ( در حرکت است، صبح روز پنجشنبه وارد دمشق می شود و مسیر برگشت نیز در روز دوشنبه از دمشق آغاز و به سمت تهران حرکت می‌کند.

دیگر مسیر بین‌المللی مورد اقبال مسافران ایرانی و خارجی مربوط به قطار تهران- استانبول است؛ این قطار که روزهای پنجشنبه از تهران به سوی این شهر تاریخی حرکت می‌کند و پس از 71 ساعت و 40 دقیقه (سه روز) طی مسیر، عصر روز یکشنبه وارد ایستگاه حیدرپاشا )بخش آسیایی استانبول( می‌شود. برگشت این قطار نیز از استانبول در روزهای چهارشنبه انجام می‌شود و روز شنبه به تهران می‌رسد. مسیر 2966 کیلومتری تهران- استانبول جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد که یکی از اصلی‌ترین آنها عبور از دریاچه وان به حساب می‌آید.

مسافران این قطار پس از رسیدن به این دریاچه در خاک ترکیه با استفاده از کشتی، مسافت دریاچه را طی می‌کنند و سپس مسیر خود را با قطار کشور میزبان ادامه می‌دهند.

مدت زمان سفر با کشتی در این دریاچه حدود پنج ساعت است. قطارهای این مسیر ظرفیت حمل 308 مسافر را دارند و به شکل اکسپرس خواب چهار تخته و اکسپرس خواب شش تخته این مسیر را طی می‌کنند. در حال حاضر با توجه به عملیات عمرانی کشور ترکیه در مسیر آنکارا - استانبول و طرح سریع‌السیر شدن این مسیر، تنها امکان سفر زمینی از تهران به آنکارا فراهم است و مسافران می توانند با پرداخت 195 هزارتومان این تور زمینی طولانی را تجربه کنند.

سفر طولانی با قطار و طی کردن مسیرهای مختلف در چند کشور از جذابیت بالایی برخوردار است و بسیاری از مسافران را وسوسه می‌کند که برای این سفر از حمل و نقل ریلی استفاده کنند.